آزمایش QF-PCR چیست؟

آزمایش QF-PCR (Quantitative Fluorescence – Polymerase Chain Reaction) بر اساس تکنیک فلوئورسنت کمی واکنش زنجیره ای پلیمراز عمل می نماید. در این روش قطعات اختصاصی تکثیر یافته از DNA نمونه جنین به منظور بررسی موارد شایع ناهنجاری های کروموزومی استفاده می شود.

QF-PCR روشی مطمئن برای تشخیص تعداد نسخه های DNA در برخی از بیماریهای ژنتیکی مانند تریزومی 21 یا سندروم داون می باشد. دقت زیاد این روش تشخیصی، سرعت بالا در مقایسه با برخی از روشهای تشخیصی دیگر همانند کاریوتایپ و همجنین قیمت مقرون به صرفه، کاربرد آن را در بررسی تعداد نسخه ژنتیکی برخی از اختلالات کروموزومی در کروموزوم های 13، 18، 21، X و Y افزایش داده است به نحوی که در مواردی این روش جایگزین مناسبی برای آزمایش استاندارد طلایی کاریوتایپ می باشد. در مواردی که قابلیت تکثیر سلول و بررسی کاریوتایپ امکان پذیر نباشد، مانند بررسی جنین سقط شده ای که از زمان فوت آن بیش از 48 ساعت گذشته باشد، آزمایش  QF-PCR تنها روش ممکن جهت بررسی برخی از بیماریهای ژنتیکی می باشد.

چه اختلالاتی در روش QF-PCR  قابل شناسایی می باشد؟

این آزمایش جهت شناسایی اختلالات کروموزوم‎های 13 (سندروم پاتو)، 18 (سندروم ادوارد)، 21 (سندروم داون)، X (سندروم‎های ترنر، کلاین فلتر و XXX) و Y (سندروم جاکوبس) در جنین بر اساس روش مولکولی با بررسی مارکر ها بر روی DNA تخلیص شده از مایع آمنیوتیک (Amniotic fluid) یا پرزهای کوریونی جفت (Chorionic Villus Sampling) کاربرد دارد.

اساس کار QF-PCR به چه صورت می باشد؟

•  نمونه گیری پس از هفته دهم (پرزهای کوریونی جفت) یا هفته شانزدهم (مایع آمنیوتیک) بارداری.
•  استخراج DNA از پرزهای کوریونی یا مایع آمنیوتیک.
•  انجام PCR با استفاده از کیت اختصاصی  QF-PCR
•  آنالیز کامپیوتری نتایج بدست آمده.

آزمایش QF-PCR در چه مواردی توصیه می گردد؟

بررسی کروموزومی نمونه جنینی در موارد ذیل توصیه می گردد:

• در صورتی که جواب آزمایش های غربالگری حین بارداری ( موسوم به آزمایشات دوبل، تریپل، کوآد یا NIPT) احتمال وجود اختلالات آنیوپلوئیدی در کروموزوم های ذکر شده را مطرح نماید.
• چنانچه سونوگرافی افزایش خطر ابتلا جنین به آنیوپلوئیدی را در حین بارداری نشان دهد.
• تشخیص سریع اختلالات کروموزومی در مواردی که امکان کشت سلولی فراهم نباشد و یا زمان کافی برای کشت سلولی وجود نداشته باشد.
• سابقه داشتن فرزند مبتلا به اختلال کروموزومی در کروموزم های 13، 18، 21، X  یا Y (زنده یا فوت شده).
• داشتن اختلال کروموزومی متعادل 13، 18، 21، X  یا Y در یکی از زوجین.

برتری روش QF-PCR نسبت به روش های سیتوژنتیکی چیست؟

• مقرون به صرفه بودن روش QF-PCR نسبت به روش های متداول سیتوژنتیک.
• دقت این روش در مقایسه با روشهای سیتوژنتیکی بیش از 4/99 درصد می باشد.لازم به ذکر می باشد که تست کاریوتایپ جنین همچنان به عنوان استاندارد طلایی (Gold standard) تشخیص در بسیاری از تریزومی ها می باشد.
• بررسی با روشهای سیتوژنتیکی معمولاً بیشتر از 2 هفته طول میکشد، در صورتیکه با روش مولکولی QF-PCR در کمتر از 48 ساعت جواب قابل ارایه می باشد.
• بر روی نمونه غیر زنده (مانند جنین سقط شده یا فوت شده بعد از تولد) میتوان آزمایش QF-PCR را انجام داد، در صورتی که در روشهای سیتوژنتیکی نمونه می بایست از موجود زنده یا تازه فوت شده تهیه شود.
• در این روش، در صورتی که جنین مبتلا باشد، فرصت کافی برای سقط جنین وجود دارد، ولی با روش سیتوژنتیکی ممکن است فرصت کافی برای اقدام قانونی برای سقط جنین وجود نداشته باشد. در روش های غربالگری مرسوم و کاریوتایپ مجموعا 4 تا 5 هفته از وقت محدود دوره بارداری صرف بررسی های اولیه و کروموزومی می شود. در حالی که نتیجه آزمایش QF-PCR حداکثر 72ساعت بعد (قبل از اتمام هفته 16 بارداری) مشخص میشود.

افتخار داریم به اطلاع همه پزشکان متخصص محترم برسانیم که آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک لاوازیه آماده ارایه خدمات در زمینه آزمایش های کاریوتایپ و QF-PCR بر روی نمونه های پرزهای کوریونی جفت (CVS) یا مایع آمنیوتیک (آمنیوسنتز) می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، لطفا با دپارتمان ژنتیک پزشکی آزمایشگاه تماس حاصل فرمایید.